CERN araştırmacıları, İsviçre-Fransa sınırında yer alan ve 27 kilometre uzunluğundaki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda gerçekleştirilen deneyde, yaklaşık 5 trilyon santigrat dereceye ulaşarak, bugüne dek yapay olarak elde edilen en yüksek sıcaklığa ulaştı. Bu değer, Güneş’in çekirdeğinden yaklaşık 100 bin kat daha yüksek.

Deney, CERN’in ALICE (A Large Ion Collider Experiment) adlı sisteminde gerçekleştirildi. Deneyde ağır elementlerden biri olan kurşun kullanıldı. Kurşun iyonları, ışık hızına yakın bir hızda birbirlerine çarpıştırılarak son derece yoğun enerji açığa çıkarıldı. Bu süreçte evrenin erken dönemlerinde var olduğu düşünülen kuark-gluon plazması oluştu. Bu madde formu, evrenin ilk saniyelerinde gözlemlenen temel bileşenleri temsil ediyor.

İLERİ DÜZEY MATEMATİK MODELLERİYLE HESAPLANDI

Elde edilen sıcaklık doğrudan ölçülmüyor. Bilim insanları, çarpışmalar sonucunda ortaya çıkan parçacıkların hareketlerini ve dağılımlarını analiz ederek sıcaklık tahmininde bulunuyor. Bu ölçümler, ileri düzey fiziksel ve matematiksel modellere dayanıyor.

Daha önce laboratuvar koşullarında ulaşılan en yüksek sıcaklık, 2012 yılında 15 milyon santigrat dereceyle sınırlıydı. Bu değer, Güneş’in çekirdeğiyle aynı seviyedeydi. Ancak son deney, bu sınırları olağanüstü şekilde aşarak fizik biliminin ulaştığı yeni noktayı gözler önüne serdi.

Deneyin temel amacı sıcaklık rekoru kırmak değil, evrenin doğum anına dair fiziksel koşulları daha iyi anlamak. Kuark-gluon plazması gibi temel madde durumlarını incelemek, evrenin nasıl oluştuğu, nasıl genişlediği ve bugünkü haline nasıl geldiği hakkında derinlemesine bilgi sunuyor.